Tıp dilinde İktiyozis Vulgaris olarak adlandırılan balık pulu hastalığı, genetik olarak aktarılan, nadir görülen bir deri hastalığıdır. Edward Lambert isimli bir hastada ilk olarak 1771 yılında görülmüş ve tanımlanmıştır. Edward isimli hastada “Kirpi Adam” olarak tanınmasına neden olacak ciddi cilt lezyonları görülmüştür. Genetik olarak 3 kuşak ailesinde bu hastalık görülmüştür.

Nadir olarak görülen bu hastalık seyrek de olsa genetik aktarım olmadan görülebilir. Yapılan bazı araştırmalara göre balık pulu hastalığı; 250 kişi içinde yalnızca 1 kişide görülmüştür. Genellikle hafif semptomları yaygın olarak görülmektedir.

Balık Pulu Hastalığı Nedir?

Balık pulu hatalığı genetik olarak aktarılan bir cilt hastalığıdır. Bazı kişilerde genetik aktarım olmadan da görülebilir. Genetik yollar ile aktarılmadan oluşmasına kazanılmış balık pulu hastalığı denmektedir. Normal bireylerde cilt kendini yeniler ve ölü deri dökülür. Balık pulu hastalığında durum farklılaşır.

Ciltte oluşan ölü hücrelerin dökülmemesi ve atılmaması hastalığın belirtisidir. Zamanla dökülmeyen ölü deriler cilt üzerinde birikerek kuru bir tabaka halini almakta ve yamaya benzer görüntü oluşturmaktadır. Cilt bu durumda balık pulu görüntüsüne benzediği için hastalık balık pulu olarak adlandırılmaktadır.

Balık Pulu Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Balık pulu hastalığının genel olarak belirtileri ciltte oluşan; aşırı kaşınma, pullanma, cilt kalınlaşması, aşırı kuruluk, kafada pullanma, cilt üzerinde kahverengi, gri ve beyaz pullanmadır. Deride oluşan bir hastalık olması sebebi ile tüm semptomlar ciltte görülür. 

Pul pul görünüm saçlı ciltte de görülebilir. Bu hastalığa sahip olan bireyler terleyemezler. Ter bezleri normal bireydeki gibi çalışmamaktadır. Şikayetler genellikle kış mevsiminde artış gösterir. Sebebi ise havanın daha soğuk ve kuru olmasıdır. 

Genellikle cildin kalınlaştığı ve yama gibi göründüğü bölgeler alt bacaklar ve dirseklerdir. Cilt rengi bazı bölgelerde koyulaşabilir, ciddi semptomların görüldüğü vakalarda ise avuç içi ve ayak altı gibi kısımlarda derin çatlaklar oluşur.

Balık Pulu Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Kronik proteinin aşırı seviyede derinin üst katmanında birikmesi balık pulu hastalığına neden olur. Deride bulunan lipidler ve epidermal proteinlerin birbiri arasındaki etkileşimin ve fonksiyonların problemli olması hastalığın sebeplerinden biridir. Aileden genetik olarak aktarılan hastalığın belirtileri genlik yıllarına kaybolabilir ya da azalabilir. İleriki yıllarda yeniden görülmesi mümkündür. 

Ebeveynlerden birinin geninde bu hastalığın olması çocuklarında görülmesi için yeterlidir. Doğumdan hemen sonra görülebildiği gibi çocukluk çağının başında da ortaya çıkabilir. Hastalık genellikle erken çocukluk döneminde kaybolur. Yaşamının ileriki yıllarında ortaya çıkabildiği gibi semptomlar bir daha görülmeyebilir.

Hastalığın genetik olarak aktarılması otozomal dominant ile olur. Yani çocuğa hastalığın aktarılabilmesi için ebeveynlerden birinde mutasyon geçirmiş gen olması yeterlidir. Eğer anne babada balık pulu hastalığı varsa ve otosomal dominant geçişli ise çocuklarında da hastalık %100 görülür.

Hastalık Sadece Genetik Faktörlere Bağlı mı Oluşur?

Nadir de olsa genetik olarak aktarılmadan da bazı bireylerde bu hastalık görülebilir. Böbrek yetmezliği, kanser ya da tiroit bezi hastalıklarında geçiş olmadan da hastalık belirtileri görülebilir. Buna neden olan bazı ilaçların kullanımının ciltte oluşturduğu enflamasyon olduğu düşünülmektedir.

Balık pulu hastalığı deri hastalıklarına bağlı olarak oluşabilir. Bunlar; atopik dermatid (halk arasında bilinen adıyla egzama), keratosis pilaris gibi hastalıklardır. Egzama hastalığının en sık rastlanan karakteristik lezyonları derinin kırmızı renk alması ve kaşınmasıdır.

Hastalığın Türleri Nelerdir?

Genetik geçişlilik bakımından oluşan farklılıklardan dolayı hastalığın birkaç çeşidi bulunmaktadır. Tüm tiplerde klinik ve semptom tabloları benzerlik göstermektedir. Hastalığın türlerinde farklılaşmaya neden olan genetik geçiştir.

Otozomal dominant geçiş tipi en yayın olarak görülen çeşididir. Bu tipte Y kromozomu etkisiyle taşınma olursa hastalığın formu değişir. Yani bu form yalnızca erkek çocuklarda görülür. Genetik olarak aktarılmamasına rağmen görülen kazanılmış hastalıklar da farklı türlere ayrılır.

Balık Pulu Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur? 

Alanında uzman olan dermatologlar hastayı ilk gördüklerinde balık pulu hastalığı tanısını koyabilirler. Doktorların tanıyı koymak için inceledikleri hususlar şu şekildedir:

• Ciltte oluşan lezyonların biyopsisi
• Kan testleri
• Hastanın ailesindeki sağlık geçmişi
• Çocukluk çağına ait anamnezileri

Bu hastalığın benzer lezyonları Sedef Hastalığında görülmektedir. İkisi arasındaki net ayrım cilt biyopsisi doğrultusunda ortaya çıkar.

Balık Pulu Hastalığının Tedavisi Nasıldır?

Balık pulu hastalığı lezyonlarına sahip olan kişilerin bir uzman dermatoloğa başvurmaları gerekmektedir. Hastalığın tedavisinde doktor sizin için en uygun yöntemi uygulayacaktır. Hastalığın tedavisinde derinin soyulması için krem ya da ilaç tedavisi uygulanabilir. Bu yöntemler genellikle ayak tabanı ve avuç içleri gibi kalın deriye sahip bölgelerde uygulanmaktadır.

Hastalığın en temel tedavi yöntemi cildin devamlı nemli tutulmasıdır. Banyo yaptıktan sonra cildin nemlendirilmesi etkili bir yöntem olarak bilinir. Günümüzde bu hastalığın kesin olarak tedavi edilmesi mümkün değildir. Hastalık semptomlarının azaltılması ve şikayetlerin giderilmesi için çeşitli tedaviler uygulanmaktadır. Bu yöntem antisemptomatik tedavi olarak adlandırılmaktadır. 

Hastalığın tedavi edilmesi ve semptomların azaltılabilmesi için şu yöntemler uygulanabilir:

• Banyodan sonra ciltte oluşan lezyonlar yumuşadığı için ponza taşı ya da sert bir sünger ile ovulabilir. Bu yöntem ölü derini dökülmesine yardımcı olabilir.
• İçeriğinde propilen glikol ya da üre bulunan nemlendirici kremler düzenli olarak uygulanmalıdır. Bu kremler içeriğinde bulunan kimyasallar ile cildin nemli kalmasını sağlar.
• İçeriğinde salisilik asit, laktik asit ya da üre bulunan ürünler şikayetçi olunan ölü derinin dökülmesine yardımcı olur.
• Hastalığın semptomlarının artmasını tetikleyen unsur kuru havadır. Evde ya da çalışılan iş yerinde hava nemlendirici kullanımı cilde faydalı olabilir.
• Dermatologlar tarafından cildin nemli kalabilmesi, ölü derinin dökülmesi, kaşıntının azaltılabilmesi için tarafınıza krem ya da ilaç reçete edebilirler. Bu ilaçlar düzenli olarak kullanılmalıdır.
• Kozmetik kremlerde bulunan laktik asit/alfa hidroksi asit tedavide kullanılabilir. Bu maddeler genellikle yaşlanma karşıtı yani anti aging ürünlerde bulunmaktadır. 
• Retinoller vücuttaki deri hücrelerinin azaltılması için kullanılan bir maddedir. Hastalığın tedavisinde faydalı olabilir. Yan etkileri; saçların dökülmesi dudak şişmesi gibi belirtilerdir. A vitaminini bir türevi olan retinollerin hamilelikte kullanımı tavsiye edilmez.

Balık Pulu Hastalığında Nelere Dikkat Edilmelidir?

• Günümüzde yapılan birçok çalışmada tüketilen besinlerin cilt hastalıkları ile ilişkili olduğuna dair araştırma yapılmaktadır. Tüketilen bazı gıdalar alerjik reaksiyona neden olarak ciltte oluşan lezyonları artırmaktadır.
• Ciltte en çok alerjik reaksiyona sebep olanlar; susam, soya, kabuklu deniz ürünleri, buğday, yumurta, fıstık, balıktır. Bu besinler haricinde her bireyin alerjik reaksiyon gösterdiği gıdalar olabilir.
• Kişinin cildinde lezyona sebep olabilecek besinleri tüketmekten kaçınması önemlidir. Her bireyde lezyon oluşmasına neden olabilecek gıdalar spesifik olabilir.
• Besinlerin tüketimine gösterilen özen haricinde şifalı olarak nitelendirilen sular balık pulu tedavisinde faydalı olabilir. Hastanın dikkat etmesi gereken yüksek sıcaklıkta su ile banyo yapmaktan kaçınmasıdır.
• Cildin nemli tutulması en çok dikkat edilen husus olması sebebi ile cildin kurumasına yol açacak sabun, parfüm, alkol ve kozmetik ürünlerden kaçınılmalıdır.
• Banyodan sonra cilt kurulanırken hassas olunması önemlidir. Her banyodan sonra cilt kurumasına karşın nemlendirici losyon ya da krem kullanılmalıdır.
• Balık pulu hastalığına sahip olan bireylerin bulunduğu ortamın nemli olması önemlidir. Oda nemlendiricileri ortamın nem seviyesini artırmak için faydalıdır.

Hastalık, kişinin yaşam standartlarını ve kalitesini önemli ölçüde düşürmektedir. Ciltte oluşan lezyonların kaşınması, güneşli ya da soğuk havalarda açık havaya çıkamama, terleyememek ve estetik açıdan oluşan kötü görüntü psikolojik anlamda da sıkıntıya sebep olmaktadır. Bu gibi durumlarda uzman hekime danışabilir, psikolojik destek alabilirsiniz. Cildinizde lezyonlar görüyorsanız ve balık pulu hastalığının belirtilerine sahipseniz gecikmeden bir uzmana başvurmalısınız.

Sık Sorulan Sorular