Anneler doğumdan sonra bebeklerini ilk kucaklarına aldığında vücutlarının herhangi bir yerinde belli belirsiz, açık ya da koyu doğum lekesi görebilirler. Bazı bebeklerde doğumdan hemen sonra değil birkaç hafta sonra görülebilir. Genellikle zararsız olarak bilinen lekeler oluşum şekillerine göre sınıflara ayrılmaktadır.

Doğum Lekesi

Doğum lekesi bebeklerin vücudunun herhangi bir yerinde görülen zararsız renk değişikliğidir. Bebeklerde yaygın olarak görülebilen lekeler kişiden kişiye farklı şekillerde, renklerde ve boyutlarda görülebilir. Lekeler bazen kaybolurken bazen de kalıcı olarak ciltte kalabilir. 

Zamanla büyüyebilen yapıda olabilirler. Doğum lekesi genellikle zararsız olarak görülse de bazı lekeler herhangi bir tıbbi durumun sebebi olabilir. Doğum lekelerinin giderilmesi için farklı tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bunun için bir doktora başvurmanız gerekmektedir.

Doğum Lekesi Neden Olur? 

Doğum lekelerinin neden oluştuğu tam olarak bilinmemektedir. Bazı lekeler kalıtsal olabildiği gibi bazıları değildir. Doğum lekelerinin nasıl oluştuğu ile ilgili halk arasında yaygın yanlış inanışlar bulunmaktadır. Örneğin; hamileyken annenin aşerdiği bir gıdayı yiyememesi, anne adayının izin almadan bir yiyeceği yemesi gibi inanışlardır. Hamile kadınların yedikleri, yemedikleri bir gıda ya da yaptıkları, yapmadıkları herhangi bir şey doğum lekesi oluşmasına neden olmaz.

Doğum Lekesi Nasıl Oluşur? 

Doğum lekeleri oluşum şekillerine göre iki gruba ayrılmaktadır. Bunlar; damarsal (vasküler) ve pigment yoğunluğuna bağlı lekelerdir. Lekeler oluşum şekillerine göre sınıflandırılmaktadır.

Damarsal (Vasküler) Doğum Lekeleri

Kan damarlarının gelişme evresinde olması gerektiğinden daha farklı olması bu tip doğum lekelerinin oluşmasına neden olur. Örnek olarak; bir bölgede çok fazla kan damarının olması ya da kan damarlarının normale göre daha geniş olması gösterilebilir.

Damarsal (Vasküler) Doğum Lekeleri Türleri Nelerdir?

• Somon lekeleri 

Lekeler genellikle kırmızı ya da pembe renklidir. Boynun arka kısmında, iki göz arasında ya da göz kapaklarında görülür. Bu lekelere bazı kültürlerde isim verilmiştir. Örneğin; leke ense kısmındaysa leylek ısırığı, yüz bölgesindeyse melek öpücüğü denilmiştir.

Somon lekelerinin oluşum sebebi ise derinin altındaki kan damarlarının normalden geniş olması ya da fazla kan damarının bir alanda kümelenmesidir. Bazen somon lekeleri zamanla kendiliğinden kaybolmaktadır. Herhangi bir tıbbi müdahale gerektirmez.

• Hemanjiyomlar

Pembe, parlak kırmızı veya mavi renklerde görülebilen hemanjiyomlar halk dilinde çilek lekesi olarak adlandırılmaktadır. Genellikle vücutta boyun, baş, kol ya da bacakta görülürler. Doğumdan sonra bu lekeler düz ve küçük bir boyutta başlayabilir bazen ileriki zamanlarda hızla büyüyebilirler. Uzman hekim tarafından bebekte görülen bazı hemanjiyomlar tedavi edilebilir.

Tedavi edilmesi için hemanjiyomların bebeğin gelişmesine etki edecek bir bölgede olması önemlidir. Bu gibi nadir rastlanan durumlar haricinde hemanjiyomlar ergenliğin ilk zamanlarına kadar kaybolur. Bir çocukta çoklu hemanjiyom görülmesi durumunda hekim tarafından iç hemanjiyomlar kontrol edilmelidir. 

• Şarap lekesi (nevus flammeus) 

Derinin alt kısmındaki küçük kan damarlarının normalden farklı olarak gelişmesi şarap lekesi olarak adlandırılmaktadır. Genellikle boyun ve yüzde görülse de vücudun herhangi bir yerinde de bulunabilirler.

Başlangıçta kırmızı veya pembe renkte olan şarap lekeleri koyulaşarak koyu kırmızı veya mor olabilir. Koyulaşmaması için zamanında tedavi edilmesi, lekenin soldurulması gerekir. Ciltte lekenin görüldüğü kısım; pürüzlü, kuru ya da kalın olabilir. Nadiren genetik olarak aktarılan şarap lekelerini göz kapağında görülmesi durumunda takip edilmesi ya da tedavi edilmesi gerekebilir.

Pigmente Doğum Lekeleri 

Ciltte doğal olarak bulunan ve derinin rengini belirleyen maddeler pigment olarak adlandırılmaktadır. Bazı durumlarda cildin herhangi bir bölgesinde pigment hücrelerinin yoğun olarak bulunması doğum lekelerinin oluşmasına yol açabilir.

Pigmente Doğum Lekeleri Türleri Nelerdir?

• Benler

Siyah, pembe ya da açık kahverengi renklerde görülen benler konjenital nevüs olarak da adlandırılmaktadır. Benler farklı şekillerde, farklı büyüklüklerde görülebilir. Deri ile aynı hizada ya da kabarık bir yapıda olabilir.

Vücudun herhangi bir yerinde görülebilen benlerin şekilleri genelde yuvarlaktır. Benlerin bazısı zamanla kaybolabilir bazısı da bir ömür kalıcı olabilir. Yaşam boyunca benler kontrol edilmeli, gözlemlenmelidir. Bende oluşabilecek herhangi bir değişiklik cilt kanserinin belirtisi olabilir.

• Sütlü kahve (Café au lait) lekeleri

Renkleri açık kahverengi olduğu için Fransızca’da Café au lait olarak adlandırılmıştır. Kelime anlamı sütlü kahvedir. Bu doğum lekelerinin şekilleri genellikle ovaldir. Lekenin rengi kişinin ten rengine göre değişebilir. Koyu ciltlerde sütlü kahve rengi biraz daha koyudur. Lekelerin boyutu zamanla büyüse de genellikle rengi solar. Bazı çocukların cildinde birçok sütlü kahve lekesi görülebilir. Eğer lekeler sayıca fazla ise bir uzmana başvurmanız önemlidir. Nadir olarak görülse de lekelerin fazla olması nörofibromatozis hastalığının belirtisi olabilir.

• Moğol lekeleri

Mavimsi ya da gri renkteki Moğol lekeleri genellikle ten rengi koyu olan bireylerde görülmektedir. Cildin morarması ile karıştırılan lekeler kabarık bir yapıda değildir. Görüldüğü bölgeler genelde kalça ve sırtın alt kısmıdır. Çocuklarda çoğunlukla 4 yaşına kadar kaybolurlar.

Doğum Lekesi Tedavisi Nasıldır Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Genel olarak doğum lekelerinin tedaviye ihtiyacı yoktur, zararsızdırlar. Çoğu zaman kendiliğinden geçenler; Moğol lekeleri, somon lekeleri ve hemanjiyomlar gibi leke türleridir. Vücutta görülen bazı leke türleri görünüşleri bakımından kişiyi rahatsız edebilir. Cilt kanseri için hemanjiyom ve ben lekeleri risk oluşturabilir. Bu tipteki lekelerin gelişimi uzman bir dermatolog tarafından izlenmelidir. Doğum lekesinde uygulanan tedavi yöntemleri şu şekildedir:

• Lazer Tedavisi

Şarap lekelerinin önemli ölçüde hafifletilmesi ile görünürlüğünün azaltılabilmesi için uygulanan yöntemdir. Bu tedavi sağlık kuruluşunda uzman bir dermatolog tarafından uygulanmalıdır. Başarılı sonuçlar elde edilebilmesi için tedaviye bebeklik döneminde başlanılması önerilir.

Çocuklar ve yetişkinler de dahil olmak üzere her yaştan bireye uygulanabilir. Lokal anestezi altında uygulanan tedavi birkaç seans sürebilir. Tedavinin sonuçları genellikle kalıcıdır. İşlem yapılan bölgede tedaviden sonra morarma ya da şişlik oluşabilir, geçici komplikasyonlardır.

• Beta Blokerler

Hemanjiyom sınıfındaki doğum lekelerinin boyutunu küçültmek ve görünürlüğünü azaltmak amacıyla kullanılan propranolol bir beta bloker türüdür. Beta bloker yüksek tansiyon tedavisinde oral ilaç olarak kullanılmaktadır.

Leke tedavisinde kan damarlarının genişliğini daraltarak kan akışının yavaşlamasını sağlar. Bu tedavi hemanjiyomların oluş sebebini ortadan kaldırdığı için lekeler büzülür, yumuşar ve solar. Beta bloker grubundan olan timolol ise cilt üzerine (topikal) uygulanarak propranolol ile benzer etkileri gösterir.

• Kortikosteroidler

Doğrudan doğum lekesine enjekte edilebildiği gibi oral yolla da alınabilir. Bir anti-enflamatuar olan ilaçlar kan damarlarının küçülmesini sağlar böylelikle doğum lekelerinin görünürlüğü azalır.

• Cerrahi Müdahale 

Benlerin boyutunun çok büyük olması ya da hemanjiyomların derin olması durumunda cerrahi müdahale yapılması gerekebilir. Uygulanacak işlem hastanede yatış ve gözlem gerektiren bir müdahale değildir. Dermatoloğun muayenehanesinde ya da poliklinikte yapılabilir. Lekenin bulunduğu bölgeye lokal anestezi uygulandıktan sonra küçük bir neşter ile kele kesilir.

Lekenin boyutuna göre işlem birkaç seans uygulanabilir. Müdahaleden sonra lekenin çıkarıldığı yerde iz oluşmaması için doku genişletme prosedürü uygulanabilir. Doğum lekesinin çevresindeki sağlıklı derinin alt kısmına bir balon yerleştirilerek yeni oluşacak cildin sağlıklı olması sağlanır. Oluşan yeni dokunun doğum lekesi olan bölgeyi kapatması için kullanılan balon uygulaması daha sonra kaldırılır.

Doğum Lekeleri Nedeniyle Meydana Gelebilecek Komplikasyonlar Nelerdir?

Doğum lekesinin oluşumu pigmentten kaynaklanıyorsa bazı riskler barındırmaktadır. Görünüş açısından belli olan doğum lekeleri ise psikolojik olarak kişiyi etkiler. Cilt kanserinin oluşmasında risk oluşturan durumlardan biri pigmente doğum lekeleridir. Bu sebeple nevüs yani benlerin boyutunda, renginde ve cilt dokusunda bir değişiklik olursa muhakkak doktora başvurulmalıdır. Herhangi bir cilt lezyonunda ya da doğum lekelerinde şu gibi durumlar oluşursa gecikmeden doktora başvurulmalıdır.

• Kaşıntı
• Kanama
• Ağrı
• Ülserasyon
• İltihaplanma

Doğum Lekesi Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Doğum lekeleri oluşum şekilleri bakımından farklı sınıflandırılsa da uzman dermatolog tarafından bakıldığında vasküler ya da pigmente doğum lekesi olduğu kolaylıkla teşhis edilir. Cildin alt kısımlarında oluşan dışarıdan görünmeyen doğum lekeleri ise; ultrasın, CT taraması, cilt biyopsisi, MRI ya da laboratuvar testleri ile teşhis edilebilir.

Doğum Lekeleri Nasıl Önlenir?

Doğum lekelerinin normal yaşam koşullarında oluşmadan engel olabilmenin ya da önlem almanın bilinen bir yöntemi bulunmamaktadır. Vasküler ya da pigmente doğum lekesi olan bireylerin açık havada uzun vakit geçirmesi ya da güneş altında olması gereken durumlarda herhangi bir komplikasyon oluşmaması için güneş kremi kullanmaları gerekmektedir.

Sık Sorulan Sorular